نمایش مبدأ برای بیناین:سازاین/عملواژه

در فارسی آینده، از مصدرهای [[:عرفاء:مصدر/عملی|عملی]] - نه [[:عرفاء/مصدر/نسبی|نَسَبی]] و [[:عرفاء/مصدر/تسبی|تَسِبی]] - «[[:عرفاء:عملواژه|{{:آواثاء:عملواژه}}]]» ساخته می‌شود؛ درواقع، از مصدرها هفت «[[:عرفاء/بنجمله/زمانما|{{:آواثاء:زمانما}} {{:آواثاء:عملواژه}}]]» - همان بن فعل که نقش تعیین زمان را دارد - اقتباس می‌شود:
* {{*|بنجمله/بن‌پیشگذشته|'''{{:آواثاء:بن‌پیشگذشته}}'''}}: تعویض [[:عرفاء:بنواج/مصدرنما|{{:آواثاء:مصدرنما}}]] «[[-دن|ـدن]]» با «ـِتْد»؛ مثل: «{{-|ثبتیدن}}» ← «{{-*|ثبتیتد}}»
* {{*|بنجمله/بن‌گذشته|'''{{:آواثاء:بن‌گذشته}}'''}}: مصدر بدون «[[-دن|ن]]» [[:عرفاء:بنواج/مصدرنما|{{:آواثاء:مصدرنما}}]]؛ مثل: «{{-|ثبتیدن}}» ← «{{-*|ثبتید}}»
* {{*|بنجمله/بن‌پسگذشته|'''{{:آواثاء:بن‌پسگذشته}}'''}}: تعویض [[:عرفاء:بنواج/مصدرنما|{{:آواثاء:مصدرنما}}]] «[[-دن|ـدن]]» با «ـِتْن»؛ مثل: «{{-|ثبتیدن}}» ← «{{-*|ثبتیتن}}»
* {{*|بنجمله/بن‌کنون|'''{{:آواثاء:بن‌کنون}}'''}}: مصدر بدون [[:عرفاء:بنواج/مصدرنما|{{:آواثاء:مصدرنما}}]]؛ مثل: {{-|ثبتیدن}} ← {{-*|ثبت}}
* {{*|بنجمله/بن‌پیشآینده|'''{{:آواثاء:بن‌پیشآینده}}'''}}: تعویض [[:عرفاء:بنواج/مصدرنما|{{:آواثاء:مصدرنما}}]] با «ـِنْت»؛ مثل: «{{-|ثبتیدن}}» ← «{{-*|ثبتینت}}»
* {{*|بنجمله/بن‌آینده|'''{{:آواثاء:بن‌آینده}}'''}}: مصدر بدون «[[-دن|د]]» یا «[[-دن|تـ]]» [[:عرفاء:بنواج/مصدرنما|{{:آواثاء:مصدرنما}}]]؛ مثل: {{-|ثبتیدن}} ← {{-*|ثبتین}}
* {{*|بنجمله/بن‌پسآینده|'''{{:آواثاء:بن‌پسآینده}}'''}}: تعویض [[:عرفاء:بنواج/مصدرنما|{{:آواثاء:مصدرنما}}]] با «ـِنْن»؛ مثل: «{{-|ثبتیدن}}» ← «{{-*|ثبتینن}}»

و برای ساختن انواع فعل‌ها، از طریق وندهایی خاص جزءهای معنایی دیگر هر [[:عرفاء:عملواژه|{{:آواثاء:عملواژه}}]] تعیین می‌شود:
{{صوراء|:|نمودار-عملواژه‌ها|نمودار اجزاء عملواژه‌ها|پ=}}
* [[بیناین:سازاین/عملواژه/وجهنما|{{:آواثاء:وجهنما}}]]: بیانگر نوع جهت‌گیری معنایی فعل است؛ اینکه آیا تأکید بر وقوع عمل است - مانند «علی غذا {{-|اش}} را '''خورد'''» - یا بر انجام‌یافتن بالقوهٔ آن - مانند «اگر غذا {{-|اش}} را '''بخورَد'''...».
* [[بیناین:سازاین/عملواژه/گامنما|{{:آواثاء:گامنما}}]]: مشخص می‌کند که آیا فعل به‌عنوان یک کنش واحد و یک مرحله‌ای در نظر گرفته شده - مانند «پسر اَش را به خانه '''آوَرْد'''» - یا به‌عنوان کنشی چند مرحله‌ای - مانند «خانه {{-|اش}} را '''{{-|سازدن|ئی‌سازد}}'''».
* [[بیناین:سازاین/عملواژه/سانما|{{:آواثاء:سانما}}]]: نشان‌دهندهٔ وضعیت یا حالت اجرایی فعل در طول زمان است؛ مانند «[[ه-|هی]]» (آغازین بودن)، «[[ف-|فی]]» (در جریان بودن)، یا «[[م-|می]]» (روالی بودن).
* [[بیناین:سازاین/عملواژه/زمانما|{{:آواثاء:زمانما}}]]: هسته [[:عرفاء:عملواژه|{{:آواثاء:عملواژه}}]] است که زمان فعل را نشان می‌دهد؛ مثل: «خورد»
* [[بیناین:سازاین/عملواژه/نهادنما|{{:آواثاء:نهادنما}}]]:  نشان‌دهندهٔ نهاد یا فاعل فعل است؛ مثل «[[-م|ـَم]]» در «خوردَم».

{{×/!|در این میان، مؤلفهٔ «'''{{-*|گامنما}}'''» جایگاهی کلیدی در تحلیل عمل دارد؛ چراکه بازنمایی ذهنی گوینده از چگونگی فعل را به‌طور صوری در زبان منعکس می‌کند. گوینده ممکن است کنشی را، بسته به موقعیت، به‌صورت یک عمل یک‌پارچه و دفعی ببیند یا آن را به‌عنوان فرایندی چندمرحله‌ای تلقی کند:}}
* {{×م|علی خانه سگ {{-|اش}} را '''{{-*|سازد}}'''.|علی خانه سگلش را [[ساختن|ساخت]].}}
* {{×م|علی خانه سگ {{-|اش}} را '''{{-*|ئی‌سازد}}'''.|علی خانه سگش را [[ساختن|در جریان ساخت قرار داد]].}}
* {{×م|علی خانه سگ {{-|اش}} را '''{{-*|ئفی‌سازد}}'''.|علی خانه سگش را [[ساختن|در جریان ساخت داشت]].}}
* {{×م|علی خانه‌های سگ‌ها {{-|اش}} را '''{{-*|ئمی‌سازد}}'''.|علی خانه‌های سگ‌هایش را [[ساختن|یکی پس از دیگری در جریان ساخت قرار می‌داد]].}}

{{×/!|در فارسی آینده با احتساب ضمیرهای متصل، [[بیناین:سازاین/عملواژه/کلبین|می‌توان هزاران عملواژه]] از یک مصدر ساخت. البته به‌دلیل ساختارمند بودن، پیچیدگی حادی ایجاد نمی‌شود.}}
----
* [[بیناین:سازاین/عملواژه/کلبین|در فارسی آینده کلا چند نوع فعل وجود دارد؟]]
* [[بیناین:سازاین/عملواژه/منفی|در فارسی آینده چند نوع فعل منفی وجود دارد و چه تفاوتی با هم دارند؟]]
* [[بیناین:سازاین/عملواژه/فرضائی|در فارسی آینده چند نوع فعل التزامی وجود دارد و چه تفاوتی با هم دارند؟]]
* [[بیناین:سازاین/عملواژه/فرجامی|در فارسی آینده چند نوع فعل نقلی/بعید وجود دارد و چه تفاوتی با هم دارند؟]]